Αρνητικό ή θετικό feedback: Τι μας κινητοποιεί περισσότερο;

Κίνητρο. Είναι ένα ισχυρό συναίσθημα. Συχνά, είναι ό,τι ακριβώς χρειαζόμαστε για να ξεκινήσουμε μία νέα καριέρα ή να πετύχουμε έναν προσωπικό στόχο. Αν μπορούσαμε να έχουμε ισχυρά κίνητρα καθημερινά, τότε θα ήμασταν ασταμάτητοι. Αλλά, δυστυχώς, τα πράγματα δεν είναι τόσο απλά. Γι’ αυτό, πολύ λίγοι άνθρωποι μπορούν να διατηρήσουν τόσο ισχυρό το προσωπικό τους κίνητρο και δεν το χάνουν μεταξύ ενθουσιασμού και σκληρής δουλειάς.

Υπάρχουν 2 βασικά είδη κινήτρου: Το Θετικό και το Αρνητικό

Το θετικό κίνητρο συνδέεται με τη συναισθηματική ευχαρίστηση, ενώ το αρνητικό κίνητρο μας προφυλάσσει από τον συναισθηματικό πόνο. Το πρώτο πηγάζει από την επιθυμία μας να αναζητήσουμε ευχαρίστηση και μας ενεργοποιεί, όταν υπάρχει κάποια ανταμοιβή. Από την άλλη πλευρά, το αρνητικό κίνητρο ισχυροποιείται, όταν έχουμε κάτι να χάσουμε και πηγάζει από τον φόβο.

Η πιο ισχυρή μορφή κινήτρου, ωστόσο, είναι το συναισθηματικό. Αυτή η μορφή συνδέεται με το feedback. Το θετικό feedback ενισχύει την αυτοεκτίμησή μας και την αίσθηση ευεξίας, ενώ παράλληλα μας ενθαρρύνει να επαναλάβουμε αυτήν την πράξη που δημιουργεί θετικά συναισθήματα. Το αρνητικό feedback μπορεί να είναι αντίστοιχα-ή και περισσότερο-αποτελεσματικό. Και τα δύο είδη feedback μπορούν να οδηγήσουν σε θετική αλλαγή. Αλλά ποιο είναι πιο αποτελεσματικό;

Τελικά τι μας κινητοποιεί περισσότερο;

Οι απόψεις διίστανται. Το θετικό feedback πρέπει να είναι λεπτομερές, αυξάνοντας την αφοσίωση κάποιου και ενισχύοντας την αυτοπεποίθηση και την αυτοεκτίμησή του. Το αρνητικό feedback πρέπει να είναι ενημερωτικό, να παρέχει συμβουλές για το πώς κάποιος μπορεί να βελτιωθεί και πού να εστιάσει την προσπάθειά του.

Αλλά το θετικό feedback συχνά γίνεται βαρετό και δεν μένει εύκολα στο μυαλό κάποιου ενώ το αρνητικό feedback μπορεί να μείνει χαραγμένο στο μυαλό για χρόνια. Για να διαχωρίσουμε όμως και να χαρακτηρίσουμε σωστά το κάθε κίνητρο, δεν πρέπει να λάβουμε υπόψη το πώς νιώθουμε μετά, αλλά τα αποτελέσματά του. Γιατί αυτό ακριβώς είναι το νόημα. Αυτό που κινητοποιεί τους ανθρώπους είναι να γνωρίζουν ότι η δουλειά τους αναγνωρίζεται κι ότι υπάρχουν άνθρωποι που νοιάζονται για τη συνεισφορά τους. Μόνο το συγκεκριμένο και σαφές feedback μπορεί να το πετύχει αυτό. Θα τονίσει τα δυνατά και τα θετικά στοιχεία, χωρίς να παραλείψει να εντοπίσει και να υποδείξει τις αναποτελεσματικές πρακτικές. Έτσι, ο αυτός που δέχεται την όποια κριτική με αυτή τη μορφή θα ακούσει, χωρίς να γίνει αμυντικός και θα τον κινητοποιήσει να βελτιωθεί.

Η συχνότητα έχει σημασία!

Με δεδομένο ότι το επιτυχημένο feedback απαιτεί προσοχή και δεξιοτεχνία, αν γίνεται σε μικρές δόσεις, που αφορούν συγκεκριμένα χρονικά διαστήματα, φαίνεται πως είναι πιο αποδοτικό. Το τακτικό, προγραμματισμένο feedback συνεπώς είναι αυτό που μας κινητοποιεί περισσότερο. Γι’ αυτό και πρέπει να εστιάζει σε ορισμένη χρονική περίοδο και ιδανικά πρέπει να δίνεται μία φορά την ημέρα ή την εβδομάδα. Αποτέλεσμα; Όταν το feedback παύει να μοιάζει τρομακτικό, αλλά κάτι που όλοι αναμένουμε να λάβουμε και να δώσουμε, γίνεται πιο εύκολο να το επεξεργαστούμε και να το αξιοποιήσουμε. Ταυτόχρονα, το συχνό feedback αποτρέπει τη διόγκωση των προβλημάτων και ευνοεί την επίλυσή τους σε πρώιμο στάδιο.

Η ισορροπία είναι το κλειδί

Το ολοκληρωμένο feedback περιλαμβάνει τόσο θετικά, όσο και αρνητικά στοιχεία, για τον απλό λόγο ότι κανένας δεν τα κάνει όλα σωστά ή λάθος. Αλλά, δεν χρειάζεται να είναι 50/50. Έρευνα αποκαλύπτει ότι το 67% των εργαζομένων, των οποίων οι διευθυντές εστιάζουν στα δυνατά τους σημεία, είναι αφοσιωμένοι στη δουλειά, σε αντίθεση με το 13%, των οποίων οι διευθυντές επικεντρώνονται στα αδύναμα. Αυτό το εύρημα δεν προκαλεί έκπληξη, καθώς το αρνητικό feedback μπορεί να λειτουργεί αποθαρρυντικά λόγω της δυσαρέσκειας που προκαλεί. Σημαντικός παράγοντας είναι εάν γίνεται καλοπροαίρετα ή κακοπροαίρετα. Η κριτική υποβαθμίζει. Και όταν αισθανόμαστε ότι απειλούμαστε, η αποδοτικότητα και η ικανότητά μας να επεξεργαζόμαστε πληροφορίες πέφτουν. Οπότε, η ισορροπία είναι το κλειδί!

Αλλά πρέπει να λάβουμε υπόψη μας ότι οι νέοι και οι έμπειροι εργαζόμενοι αντιδρούν διαφορετικά. Όταν οι γνώσεις κάποιου σε ένα αντικείμενο είναι περιορισμένες, το θετικό feedback τον καθησυχάζει και τον κάνει αισιόδοξο απέναντι στις νέες προκλήσεις. Αλλά, όταν κάποιος είναι έμπειρος, έχει ήδη αρκετή αυτοπεποίθηση και χρειάζεται περισσότερο τα αρνητικά σχόλια για να δώσει το 100% της ικανότητας και της απόδοσής του.

Η τακτική της επιτυχίας

Ποια είναι λοιπόν η διαφορά μεταξύ απρόσφορης κριτικής και εποικοδομητικού feedback; Σύμφωνα με τους ειδικούς, συνοψίζεται στις απαντήσεις: “Όχι, αλλά…” και “Ναι, και…” . Η γλώσσα της κριτικής είναι σκληρή και συχνά απότομη. Συνεπάγεται κατηγορίες και κάνει τους ανθρώπους αμυντικούς. Αυτό τους αποτρέπει από το να ακούσουν και να αντιληφθούν το νόημα.

Από την άλλη, η παντελής έλλειψη feedback συνεπάγεται σχεδόν την απουσία κινήτρου. Οπότε, πρέπει να λέμε τη γνώμη μας όσο πιο τακτικά γίνεται και να ζητάμε τη γνώμη των άλλων. Το feedback που δίνουμε πρέπει να είναι κατάλληλο για το άτομο στο οποίο απευθυνόμαστε και να μην ξεχνάμε ότι διαφορετικά σχόλια θα έχουν διαφορετική επίδραση σε διαφορετικούς ανθρώπους.